Γράφουν οι ψυχολόγοι Τζιβογλίδου Αργυρώ, Τζιλή Ευαγγελία
Το διαδίκτυο ως ένα από τα επτά θαύματα του σύγχρονου κόσμου. Μικροί επιστήμονες ή φυλακισμένοι σ’ έναν ψηφιακό κόσμο; Πώς να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο.
Οι οικογένειες σήμερα ζουν σε ένα περιβάλλον αρκετά εξοπλισμένο με μέσα επικοινωνίας, όπου το διαδίκτυο είναι ο κύριος πρωταγωνιστής. Το διαδίκτυο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα από τα επτά θαύματα του σύγχρονου κόσμου και η συμβολή του σε σχεδόν όλους τους τομείς της καθημερινότητας είναι αδιαμφισβήτητη. Τα σημερινά παιδιά ή, αλλιώς όπως συχνά αναφέρονται, «η γενιά του διαδικτύου» χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό μια νέα ψηφιακή γλώσσα, η οποία είναι σχεδόν ή και κάποιες φορές τελείως άγνωστη στις προηγούμενες γενιές. Στη σημερινή εποχή, η χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά όχι μόνο ενδείκνυται αλλά και επιβάλλεται για την μετέπειτα ακαδημαϊκή και επαγγελματική τους επιβίωση.
Τόσο τα παιδιά όσο και οι έφηβοι ασχολούνται καθημερινά σε μεγάλο βαθμό με τον ψηφιακό κόσμο, παίζοντας παιχνίδια, σερφάροντας στο διαδίκτυο και στέλνοντας μηνύματα, ενώ φαίνεται να δυσκολεύονται και να φοβούνται να αλληλοεπιδράσουν στον πραγματικό κόσμο. Οι ηλεκτρονικές συσκευές και το διαδίκτυο είναι ένας μαγικός κόσμος για τα παιδιά. Χρώματα, ήχοι, κίνηση και συνεχώς νέα δεδομένα είναι τα στοιχεία που κρατούν τα παιδιά κολλημένα σε έναν ψηφιακό κόσμο για πολλές ώρες. Τα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μέσω υπολογιστών και κινητών σε όλο και μικρότερες ηλικίες.
Έρευνες δείχνουν ότι στην Ελλάδα αυτό γίνεται κατά μέσο όρο στην ηλικία των 11 χρόνων. Οι γονείς θεωρούνται συχνά υπεύθυνοι για την υπερβολική ενασχόληση των παιδιών τους στο διαδίκτυο, καθώς οι ίδιοι αποτελούν τα πρότυπα για τα παιδιά και διότι οι γονείς είναι αυτοί που θέτουν τα όρια και τους κανόνες μέσα στο σπίτι. Μελέτες δείχνουν ότι οι γονείς που ασχολούνται με ψηφιακές συσκευές μπροστά στα παιδιά τους έχουν περισσότερες αρνητικές αλληλεπιδράσεις με τα παιδιά τους, κάνοντάς τα να νιώθουν ότι πρέπει να ανταγωνιστούν τις συσκευές για να κερδίσουν την προσοχή των γονέων τους. Η υπερβολική ενασχόληση των παιδιών με το διαδίκτυο έχει βρεθεί ότι δημιουργεί ποικίλα προβλήματα, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά και μπορεί να βλάψει την κοινωνική, συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξη ενός παιδιού.
Για να δούμε όμως πιο συγκεκριμένα, ποιες μπορεί να είναι οι αρνητικές επιδράσεις από τη καθημερινή υπερβολική χρήση του διαδικτύου; Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι νέοι που χρησιμοποιούν πολύ συχνά το διαδίκτυο είναι πιο πιθανό να χρειαστούν ψυχολογική στήριξη, συνδέοντας έτσι τη χρήση του διαδικτύου με θέματα ψυχικής υγείας. Τα παιδιά που ασχολούνται πολλές ώρες καθημερινά με το διαδίκτυο παρουσιάζουν πιο συχνά αρνητικά συναισθήματα, βιώνουν ψυχολογική δυσφορία και είναι πιο πιθανό να έχουν αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις. Επίσης, παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης και αυξημένη επιθετικότητα, ιδιαίτερα όσα παίζουν παιχνίδια βίας. Μια νέα έκθεση της ομάδας εργασίας του Αμερικανικού Ψυχολογικού Συλλόγου (APA) αποδεικνύει μια σταθερή σχέση ανάμεσα στη χρήση βίας, στα βιντεοπαιχνίδια και στην αύξηση της επιθετικής συμπεριφοράς.
Η συνεχής έκθεση σε σκηνές βίας έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη αντίδρασης στην πραγματική βία και την όλο και πιο συχνή επιθετική και ανάρμοστη συμπεριφορά των νέων. Άλλες μελέτες δείχνουν ότι οι βίαιες σκηνές μπορεί να έχουν και το αντίθετο αποτέλεσμα, δηλαδή μπορεί να δημιουργούν ευαίσθητα και δειλά παιδιά με φοβίες ή και με προβλήματα ύπνου. Παράλληλα, παρατηρούνται προβλήματα στην κοινωνικοποίηση των παιδιών, στο λόγο και στην έκφρασή τους, έλλειψη συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα αλλά και μείωση του χρόνου επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Συμπληρωματικά, δημιουργούνται προβλήματα και στην υγεία των παιδιών. Η πολύωρη ενασχόληση με τις ηλεκτρονικές συσκευές δημιουργούν προβλήματα στην όραση, στην σπονδυλική στήλη (Texter’s neck) και μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση μη υγιεινών συνηθειών, όπως η κατανάλωση ανθυγιεινών προϊόντων, η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα.
Ο χρόνος που τα παιδιά επιτρέπεται να ασχολούνται με το διαδίκτυο αλλά και με τις ηλεκτρονικές συσκευές είναι ένα αμφιλεγόμενο και πολυσυζητημένο θέμα και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως την ηλικία, την ποιότητα του περιεχομένου και τον χρόνο που ο γονέας περνάει μαζί με το παιδί του για άλλες δραστηριότητες. Σίγουρα δε μπορεί να υπάρξει ένας κανόνας που να ισχύει και να εφαρμόζεται σε κάθε παιδί ούτε έχει αποδειχθεί (τουλάχιστον μέχρι στιγμής) ότι κάποια ερευνητική πρόταση φέρει θετικά αποτελέσματα σε κάθε περίπτωση. Το Ομοσπονδιακό Κέντρο για την Ενημέρωση της Υγείας της Γερμανίας (BZgA) και η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία, κατέγραψε μια πρόταση για τις ώρες ανά ημέρα, που θεωρούνται κατάλληλες για να ασχολείται ένα παιδί με κάποια ηλεκτρονική συσκευή:
- Παιδιά 3 – 5 ετών: μισή ώρα
- Παιδιά 6 – 10 ετών: μία ώρα
- Παιδιά 10 – 13 ετών: μιάμιση ώρα
Τα νήπια κάτω των 3 ετών συνίσταται να μην έχουν καμία επαφή με ηλεκτρονικές συσκευές, καθώς σ’ αυτό αναπτυξιακό στάδιο, η γρήγορη εναλλαγή των εικόνων δεν τους επιτρέπει να κατανοήσουν το περιεχόμενο των προγραμμάτων.
Το 2008 ο Γάλλος ψυχίατρος- ψυχαναλυτής Serge Tisseron ανέπτυξε τον κανόνα «3-6-9-12» (ο οποίος έγινε αποδεκτός το 2011 από τη Γαλλική Ένωση Παιδιάτρων) τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία του να γνωρίζουν οι γονείς σε ποια ηλικία και πώς θα πρέπει να εισαχθούν οι διάφορες ψηφιακές συσκευές στην ζωή των παιδιών. Επηρεασμένος από τους διάφορους κανόνες που υπάρχουν για τα αναπτυξιακά στάδια των παιδιών, σχεδίασε τη θεωρία του για το πότε κάθε ηλεκτρονική συσκευή θα πρέπει να εισέρχεται στην ζωή ενός παιδιού. Σύμφωνα με τον κανόνα «3-6-9-12» πριν από τα τρία έτη το παιδί δε θα πρέπει να έχει καμία επαφή με τον ψηφιακό κόσμο, ούτε καν με την τηλεόραση. Επίσης, να απαγορεύονται τα παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, η χρήση του διαδικτύου πριν από τα εννέα, καθώς και τα κοινωνικά μέσα πριν από τα 12 έτη.
Στη σύγχρονη εποχή, ωστόσο, είναι λιγάκι δύσκολο να τηρηθούν τόσο πιστά αυτοί οι κανόνες, οι οποίοι είναι περισσότερο μια πρόταση για τους γονείς έτσι ώστε να μη δίνουν στο παιδί ένα προσωπικό tablet ή μία προσωπική κονσόλα παιχνιδιού πριν από την ηλικία των έξι. Είναι φυσιολογικό (ιδιαίτερα σήμερα) και μπορεί το παιδί να ασχολείται με ψηφιακές συσκευές, οι οποίες όμως θα είναι σε κοινόχρηστο χώρο και κοινές. Τέλος, είναι καλύτερα να μη χρησιμοποιούνται οι συσκευές αυτές για να ηρεμήσει το παιδί, ή το βράδυ πριν κοιμηθεί.
Είναι γεγονός ότι οι νέοι γονείς έχουν βρεθεί απροετοίμαστοι μπροστά στην έντονη έλξη και την άκρως εθιστική φύση που παρέχει ο διαδικτυακός κόσμος στα παιδιά. Έτσι, όλο και περισσότεροι γονείς τα τελευταία χρόνια ανησυχούν και αναρωτιούνται πως μπορούν να αποτρέψουν τα παιδιά τους από το να σπαταλούν καθημερινά τον ελεύθερο τους χρόνο σερφάροντας στο διαδίκτυο ή παίζοντας με τις ψηφιακές συσκευές. Υπάρχουν, λοιπόν, τρόποι παρέμβασης με τους οποίους μπορούν να αποφευχθούν οι αρνητικές επιδράσεις του ψηφιακού κόσμου στα παιδιά.
| DO’s | Don’ts |
|---|---|
|
|
|
|
|
|
(αθλητισμός, χειροτεχνίες, ενασχόληση με κάποια μορφή τέχνης, παιχνίδι με φίλους) |
|
|
|
|
|
Οι γονείς αν εντοπίσουν κάποιο θέμα μπορούν να ζητήσουν βοήθεια στους παρακάτω συνδέσμους:
Κλείνοντας, είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να επικοινωνούν με το παιδί, να το προετοιμάσουν για την ορθή χρήση των ψηφιακών συσκευών και του διαδικτύου και να του εξηγήσουν πως οτιδήποτε “ανεβάζει” μπορεί να μείνει για πάντα στο διαδίκτυο, να γίνει δημόσιο και να χρησιμοποιηθεί κακόβουλα από άλλους χρήστες. Τέλος, θα πρέπει να τονισθεί ότι δε πρέπει να πιστεύει όλα όσα βρίσκει και βλέπει στον ψηφιακό κόσμο.
- Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στα παιδιά!!!
- Δώστε τους προτάσεις για εναλλακτικές δραστηριότητες!!!
- Μην ξεχνάτε ότι τα παιδιά δε χρειάζονται τίποτα παραπάνω από χαρτί και μολύβι, για να δημιουργήσουν έναν ολόκληρο κόσμο.
- Βοηθήστε τα να ανακαλύψουν τη δημιουργικότητά τους και να αναπτύξουν τη φαντασία τους!!!!
Ψυχολόγοι
Τζιβογλίδου Αργυρώ, Τζιλή Ευαγγελία
ΠΗΓΕΣ:
- "Ασφάλεια και παιδί στο διαδίκτυο", www.paidorama.com
- Βερβέρη, M. «Παιδί και Τηλεόραση».
- Brody, J. E. (2015). Screen Addiction Is Taking a Toll on Children. The New York Times, well.blogs.nytimes, July 6, 2015 6:00 AM. (http://well.blogs.nytimes.com/2015/07/06/screen-addiction-is-taking-a-toll-on-children/ )
- Craig, D. (2015). Study links social media use and teen mental health issues. Research suggests youths who use sites often more likely to need support. PhillyVoice Staff, August 09, 2015. (http://www.phillyvoice.com/study-links-social-media-teen-mental-health-issues/)
- "Διαδίκτυο :Εθισμός , πρόληψη και τρόποι αντιμετώπισης" www.paidiatros.com
- Συμεώνογλου Ζ. (2014). Πόσες ώρες μπορούν τα παιδιά να παρακολουθούν τηλεόραση; February 21, 2014. http://blog.doctoranytime.gr/
- Λιώτη, N., Τηλεόραση – Η/Υ και παιδί. http://thepsychologysecrets.blogspot.gr/
- " Παιδιά και Διαδίκτυο: Η απροστάτευτη χρήση οδηγεί σε απώλεια προσωπικών δεδομένων & χρημάτων" www.zougla.gr
- "Πόσες ώρες πρέπει να ασχολείται το παιδί με τον υπολογιστή" www.boro.gr
- Σπανού, Σ. & Τσουχνικά, K. (2014). Η τεχνολογία στα χέρια των παιδιών. 15/09/2014. http://psychografimata.com/20235/i-technologia-sta-cheria-ton-pedion/
- http://www.sergetisseron.com/3-6-9-12/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου